آشنایی با بسته بندی و اهداف آن

بسته بندی علم، هنر و فناوری محافظت از محصول برای نگهداری، انبارش، انتقال و توزیع، ذخیره، فروش و استفاده از آن است. این کار شامل مراحل طراحی، ارزیابی، و تولید بسته‌ها می شود. بسته بندی بطور بسیار جامعی بر زندگی ما سایه افکنده‌است، بطوریکه ما در تمام اطراف خود آنرا مشاهده می‌کنیم.

از اقلام مواد غذایی و دارویی گرفته تا کالاهای مصرفی و لوازم خانگی و کالاهای صنعتی و استراتژیک مانند محصولات پتروشیمیایی همه با بسته بندی مرتبط هستند. وظیفه اصلی این عمل محافظت از محصول است. بسته بندی با برچسب های استاندارد این امکان را به ما می‌دهد تا متوجه شویم چه نوع محصولی داخل بسته قرار دارد و شرایط حفظ و نگهداری آن چگونه است. سازمان جهانی استاندارد (ISO) و سازمان های معتبر و ملی استاندارد کشورهای پیشرفته گام های مهمی در تدوین استانداردها و مشخصات فنی آن برداشته اند.

اهداف بسته بندی

محافظت فیزیکی

یکی از اهداف بسته بندی محافظت فیزیکی می باشد. اشیاء قرار داده شده درون بسته نیاز به محافظت در برابر سایر عوامل مانند ضربه، لرزش، فشار، حرارت و غیره… دارند.لایه و مانع محافظتی – محافظت در برابر عدم ورود اکسیژن، بخار آب، گرد و خاک ، اشعه ماورابنفش و…، مدنظر قرار می گیرند. عدم نفوذپذیری بسته یک فاکتور اساسی و مهم در طراحی است.

در بعضی از بسته ها از ماده جذب کننده اکسیژن برای کمک به طول عمر بسته و به ویژه محصول داخل آن استفاده می‌شود.فشار هوای تعدیل شده یا کنترل شده نیز در بعضی از بسته‌های غذا گنجانده شده‌است.حفظ کیفیت محتویات داخل بسته و طولانی کردن عمر آن یکی از مهمترین وظایف بسته بندی است.

سهولت 

بسته‌ها باید ویژگی‌هایی را به همراه داشته باشند که باعث سهولت در توزیع، جابه جایی، نمایش، باز و بسته نمودن دوباره، فروش، استفاده و استفادهٔ مجدد از آن گردند. بسته بندی به سیستم هماهنگی اطلاق می شود که هدف از آن آماده سازی کالا جهت حمل و نقل، توزیع، انبارش ، فروش و مصرف باشد. این عملیات یک عملیات تجاری پیچیده، پویا، علمی، هنری است که در بنیادی ترین شکل خود ،کارکرد های محافظت، نگهداری، حمل و نقل، اطلاع رسانی و فروش را شامل می شود .

بسته بندی نوعی عملکرد خدماتی است که به خودی خودنمی تواند وجود داشته باشد زیرا به یک کالا نیازمند است .اگر کالایی وجود نداشته باشد بسته بندی نیز وجود نخواهد داشت.

اطلاع رسانی

اطلاعاتی مانند نحوه انبارش و استفاده از محصول، ترابری، چگونگی حذف یا نابود کردن بسته‌ها یا محصولات بر روی بسته‌ها چاپ شده و یا توسط برچسب آنها چسبیده می شوند. بسته بندی تمامی محصولات غذایی، دارویی، پزشکی و شیمیایی باید با استانداردهای معتبر بین‌المللی مطابقت داشته و در برخی موارد با قوانین بین‌المللی یا منطقه ای یا انجمنی مانند FDA , IMDG code , و… مطابقت داشته باشند.

ایمنی

این کار نقشی مهم و اساسی در کاهش ریسک امنیتی برای سلامت محموله دارد. بسته‌ها با پوشش مقاومتی مناسب بهتر می‌توانند در کاهش آسیب و همچنین جلوگیری از دستبرد به محصول مطلوب واقع شوند.بسته‌ها می‌توانند برای کاهش خطر دستبرد و دسترسی غیر مجاز به کالا ، سازماندهی و مهندسی شوند: ساختمان بعضی از بسته‌ها برای جلوگیری از دسترسی غیر مجاز عایق مقاومتی دارند و بعضی نیز دارای مهر و لاک برای جلوگیری از بازشدن و دستبرد می باشند.

بسته‌ها همچنین می‌توانند شامل ابزارهایی مانند بسته‌های زنگ دار و یا برچسب‌های RFID باشند.بازاریابی بسته بندی‌ها و برچسب‌ها می‌توانند توسط بازاریابان برای ترغیب مشتریان بالقوه برای خرید محصول استفاده شوند. طراحی بسته یک نمود بیرونی ثابت و مهم برای دوجین از سالها بوده‌است.ارتباطات بازاریابی و طراحی‌های گرافیکی برای نما دادن به بسته و در اکثر موارد به عنوان نقطه اصلی فروش بکاربرده شده‌اند.

عوامل موثر در بسته بندی

۱- محافظت ونگهداری در برابر:
آسیب های مکانیکی :
در طول توزیع
درطول انبارش
آسیب های شیمیایی :
اکسیداسیون
فراریت
فاسد شدن
اثر متقابل بسته و محصول
آسیب های محیطی:
میکروبی /حشرات /حیوانات آلوده
مشخصات و اطلاعات
جاذبه های بازار
راحتی مصرف کننده

۲- الزامات :
کیفیت مناسب
سازگاری بسته با محصول
الزامات شرایط محیطی (خصوصاً از لحاظ ایمنی )

خصوصیات یک بسته بندی خوب

در مرحله بعدی وظیفه یک بسته بندی خوب، جلب مشتری و جذابیت بصری در فروشگاه ها می باشد که با گرافیک مناسب میسر می شود. گرافیک شامل شکل بسته، رنگ و طرح آن می باشد که با توجه به سلیقه و فرهنگ منطقه عرضه ی محصول طراحی می شود. آیتم های امنیتی مورد نظر باید طوری در همین طراحی گنجانده شوند که هماهنگی و یک پارچگی بسته بندی از بین نرود.

برای ایجاد امنیت از طریق هولوگرام، باید لیبلی انتخاب شود که از نظر ابعاد، شکل و رنگ، مناسب بسته بندی و محصول باشد. برچسب های هولوگرام با تنوعی که در فویل های رنگی در اختیار طراحان و تولیدکنندگان قرار می دهد می تواند با سیستم طراحی بسته بندی منطبق شده و علاوه بر ایجاد امنیت و اصالت کالا، زیبایی بصری بسته بندی را افزایش دهد. هم چنین از نظر روانی، هویت و امنیت کالا را در ذهن مشتری تداعی می کند.بهترین نوع هولوگرام برای بسته بندی ها، هولوگرام های تخریب شونده، با طرح های متفاوت هستند که می توانند اطمینان از پلمپ را ایجاد کنند.